۱۷ فاجعه در انتظار مردان دو همسری؟!
برخلاف محتوای سریال تلویزیونی «خانواده حاج متولی »که زندگی شاد و خوشبخت یک مرد چهار همسر را به تصویر کشیده بود که همسرانش برای جلب خوشنودی و رضایت وی با یکدیگر مسابقه می دادند و رقابت میکردند و نقش چهار زن کاملا تابع را بازی میکردند که هیچ شخصیت و اراده و یا عزت نفسی برای خود نداشتند ،واقعیت جامعه شاهد فاجعه و مصیبتهایی انسانی است که در بسیاری از مواقع به فروپاشی زندگی مشترک بلکه حتی به قتل و جنایت می انجامد و همه این مصیبتها فقط ناشی از ارتباط یک مرد با زن دوم است ، چه رسد به سوم و چهارم ! همانگونه که نور الشریف، هنر پیشه معروف مصری در یکی از سریالهای مشهور این واقعیت را به تصویر کشید.
- مرد خلاف برنامه مقرر عمل کرد... همسرش وی را در شومینه مشتعل افکند.
- مرد دو همسری باید دائما در حالت توجه کامل و زیر فشارهای مستمر به سر برد و خواسته های نامحدودی را اجرا کند.
صرف نظر از اینکه مسأله چند همسری خلاف طبیعت حاکم است و اینکه هیچ زنی دوست ندارد در همسرش با زن دیگری شریک شود ، واقعیت ثابت کرده است که این مسأله پیامدهای منفی فراوانی در سطوح مختلف زندگی در پی دارد. به عنوان مثال مرد دو همسری باید دائما در حالت توجه کامل و زیر فشارهای مستمر روحی و روانی به سر برد و خواسته های نامحدود و بی پایانی را اجرا نماید و علاوه بر همه اینها این مسأله بر دو خانواده یعنی فرزندان و دو همسر بازتابهایی نیز خواهد داشت.
گزارشی که اخیراً از سوی خبرگزاریها در خصوص به آتش کشیدن مردی توسط همسرش ارسال شده است بزرگترین دلیل ما بر این مدعاست . بر اساس این گزارش زن خانه داری در قاهره به دلیل اینکه همسرش خلاف برنامه مقرر در خصوص ارتباط با همسر دومش رفتار کرده و نظم جدول زمانبندی را به هم زده است همسرش را که یک وکیل است به آتش کشید. براساس این گزارش مرد به مدت ۳۰ سال در منزل همسر جدیدش باقی مانده و این مسأله حسادت همسر اول را برانگیخته است تا جایی که زن اول، مرد را در شومینه مشتعل افکنده است. در پی وقوع این حادثه مرد دچار جراحتهای خطرناکی شد به گونه ای که دادستانی نتوانست وی را مورد بازجویی قرار دهد، این در حالی است که همسرش پا به فرار گذاشت . باید گفت که آرشیو دادگاههای عربی دهها پرونده از این قبیل را در خود جای داده است . براساس گزارش دیگری زنی پس از وارد کردن ۱۸ ضربه چاقو به همسرش جسد وی را قطعه قطعه کرد و آنها را در کیسه های پلاستیکی قرار داده و کیسه را در سطل های زباله خیابانها انداخته است. این زن در بازجویی اقرار کرد که پس از مطلع شدن از ازدواج مجدد همسرش مرتکب این جنایت شده است چرا که همیشه عامل خوشبختی همسرش بوده و وی را به مردی کامل تبدیل کرده بود!!
در موردی دیگر مردی الجزایری موسوم به نصرالدین ۳۹ ساله با ارسال نامه ای به جایگاه اینترنتی «المجانین»، مشکلش را مطرح کرده و از دوستان و هواداران این شبکه درخواست کمک و مشورت کرده است.
مشکل نصرالدین از این قرار است وی مردی همسردار و دارای سه فرزند است و به دلیل اینکه همسرش قادر به برطرف کردن نیازهای عاطفی وی نیست قصد دارد همسر دوم اختیار کند. این در حالی است که همسر اولش تهدید کرده به محض اطلاع از تصمیم وی ، منزل و فرزندان را ترک خواهد کرد.
اشرف مصری نیز مشکل مشابهی دارد . وی مردی متأهل و دارای دو فرزند است اما از آسایش عاطفی در زندگی با همسرش محروم است . وی در واقع در پی تنوع و ارضای هوای نفس است و برای رسیدن به این هدف به بهانه هایی متوسل میشود اما از عواقب ازدواج مجدد هراس دارد!
البته موضع گیری زن در چنین موقعیتی قابل توجیه است زیرا شواهد موجود این مسأله را به اثبات رسانده و حاکی از آن است که زنان ممکن است بسیاری مسائل را نادیده بگیرند اما زمانیکه کـار بـه ازدواج مجدد همسر می رسد دنیا را زیرورو میکنند چرا که این اقدام خیانتی است که نمی توان در قبال آن ساکت نشست و این مسأله را استاد علی قائمی پژوهشگر در پژوهشهای خود تحت عنوان «خانواده و مسائل ازدواج» تأیید کرده و به اثبات رسانده است.
-
براساس پژوهشهای محلی مشکلات خانوادگی ، اشتغال زن در خارج از منزل و بی توجهی زن نسبت به وضعیت ظاهری خود آثار زیانباری به دنبال دارد.
فرار از مشکلات خانوادگی
- دو همسری در کشورهای خلیج شایع ، در مصر بطور جزئی مورد قبول و در تونس قانوناً ممنوع است.
- با بسته شدن روزنه چند همسری دهها روزنه فسق و فجور باز میشود و درآمد بالا عامل اصلی اقدام به ازدواج دوم است.
مسأله چند همسری از جمله موضوعات قدیمی است که در زمان حال نیز مطرح است و دارای دو دیدگاه است یکی مثبت و دیگری منفی است . طبعاً مسأله چند همسری از دیدگاه مردان مرغوب و مطلوب است و از دیدگاه زنان نکوهیده ، نفرت انگیز و غیر قابل قبول است . طبیعتاً هر زنی با داشتن شریک و رقیب در مورد همسرش مخالف است و دوست ندارد بر سر همسرش با کسی شراکت یا رقابت کند. این در حالی است که در جوامع عربی میزان پذیرش اجتماعی در خصوص پدیده چند همسری ما بین کنار آمدن تا پذیرش کامل در نوسان است به این معنا که در کشورهای خلیج این مسأله جا افتاده و تقریبا مورد پذیرش است اما در دیگر کشورهای عربی تا حدودی با آن کنار آمده اند مثلا ًدر مصر پدیده چند همسری به طور جزئی مورد پذیرش واقع شده اما در برخی کشورها همچون تونس این مسأله کاملا مردود است و طبق قوانین این کشور منع شده است. این در حالی است که آمارهای متداول نشان میدهد که پدیده چند همسری در کشورهای عربی چندان هم وسیع و گسترده نیست تا جایی که در مصر از میزان ۵ درصد و در سوریه و عراق از میزان ۷ درصد تجاوز نمی کند .اما در کشورهای خلیج از میزان ۱۰ درصد فراتر رفته است . البته این ارقام واقعی نیست چراکه تعدادی از ازدواجهای مجدد به طور غیر رسمی انجام شده و در دفاتر ثبت نمی گردد و به آنها ازدواجهای شرعی یا محرمانه گفته میشود. تجارب عملی ثابت کرده است که حکم شرعی چند همسری و مباح بودن آن با طبیعت وجودی انسان مطابقت و هماهنگی دارد چرا که با بسته شدن روزنه چند همسری دهها روزنه فسق و فجور باز خواهد شد . آمارهای سازمان ملل نیز با اشاره به این مطلب که جهان امروز با مشکل «اکثریت حرام بر حلال » مواجه است این مسأله را تأیید کرده، به نحوی که میانگین درصد کودکان نامشروع در برخی از کشورها به ۶۰ درصد و در کشوری همچون پاناما به ۷۵ درصد می رسد.
واقع گرائی اسلام
احکام شرعی دین مبین اسلام با شرایط اجتماعی، امنیتی و سیاسی نیز هماهنگ است چراکه در بسیاری شرایط امنیتی و سیاسی میلیونها زن بیوه و بی شوهر بر جای می ماند .بنابراین موضوع چند همسری نه تنها از سوی شرع و احکام شرعی دین مطرح است بلکه گاهی وقتها منافع عمومی جامعه نیز آن را ایجاب می کند. به عنوان مثال معضل پیردختران و زنان مطلقه را حل می کند و باید گفت که مخالفان مسأله چند همسری از زاویه های اجتماعی ، روحی روانی و مادی به آن می نگرند ، چرا که ازدواج های دوم پیامدهای منفی خود را از این سه زاویه منعکس می کنند.
در همین راستا پژوهشهای دکتر« على مشاعل» تحت عنوان «زنی که خیانت همسرش را به ازدواج مجدد وی ترجیح می دهد، خلاف شرع عمل می کند» نشان میدهد که ازدواج یک مرد با زن دوم به شرط آنکه عدالت میان دو همسر را رعایت کند هیچ فسادی در پی ندارد . یک زن مسلمان اگر که عاقل و خردمند باشد باید حرام خدا را منفور و نکوهیده و حلال خدا را دوست بدارد و خداوند سبحان در دین مبین اسلام حکم چند همسری را قرار داده و آن را حلال دانسته و زنا را عمل حرام و نکوهیده معرفی کرده است. اما پژوهش دیگری که توسط پژوهشگر سهیلا زين العابدين تحت عنوان «چند همسری گاهی مشروع و گاهی ممنوع است »انجام شده ، می گوید: شرط اصلی چند همسری عدالت در مسائل مادی است و اگر این عدالت محقق شود چند شرط دیگر نیز وجود دارد که از سوی فقهای دینی مشخص شده و جزو ضوابط اجتماعی است همچون افزایش جمعیت زنان نسبت به مردان در زمانهای جنگ و یا براساس ضروریات شخصی مانند نازائی یا بیماری همسر اول و یا در شرایطی که شوهر دائما در حال سفر و جابه جایی از منطقه ای به منطقه دیگر است ، بنابراین اگر عدالت به همراه یکی از شرطهای ذکر شده محقق شوند آنگاه مرد مجاز است همسر دوم اختیار نماید.
جميله الطریفی پژوهشگر در پژوهش خود تحت عنوان «فلسفه چندهمسری » از مردان خواسته است قبل از اقدام به ازدواج مجدد کمی تأمل و تفکر کنند و از برخی جوانب اطمینان حاصل کنند. مثلا آیا توانائی برقراری و رعایت عدالت میان دو همسر را دارند و ایا میتوانند بدون هیچ کوتاهی حقوق همسر اول و فرزندانشان را ادا کنند این درخواست خانم طریفی تا حد زیادی با پژوهش ـ«نعیمه محمد» تحت عنوان « عدالت اساس و پایه چند همسری است» مطابقت دارد. طریفی در پایان پژوهش خود می گوید: چند همسری هر چند امری مشروع است اما مسئولیت بسیار سنگینی است هر شخص تاب تحمل آن را ندارد ، چرا که این اقدام تفریحی گذرا نیست بلکه باید در مورد همه جزئیات آن بادقت و جدیت تفکر و تأمل نمود و عاقلانه تصمیم گیری کرد زیرا در چنین شرایطی مرد به سادگی خود را درگیر مسئولیتی جدید و چند بعدی می کند یعنی همسر جدید، خانه جدید و فرزندان جدید و درباره همه آنها در روز قیامت محاسبه و بازخواست خواهد شد.
مرد بازنده است
اگر خانم نعیمه محمد بحث حسابرسی های روز قیامت را مطرح کرده ، در همین راستا خلیفه المحرزی کارشناس امور و مسائل خانواده در دادگاه دبی در پژوهش در خصوص ، تأثیر چندهمسری بر روحیه مرد به این مطلب اشاره می کند که در شرایط چند همسری ، نیروی زن در برابر ضربه های عاطفی مضاعف میشود در حالیکه در مورد مرد عکس این مطلب صدق می کند و این شرایط مرد را در غلبه بر مشکلات عاطفی که براثر فشارهای وارد شده از سوی دو همسر ایجاد می شود، ضعیف تر کرده و وی را با سختی فراوان مواجه می کند. محرزی همچنین می گوید :
مرد دو همسری بعدها در معرض 17نوع مشکل قرار خواهد گرفت که از این قرارند:
- احساس می کند که خلاف مسیر و روند کلی جامعه رفتار کرده چرا که جامعه همچنان با نظام چند همسری مخالف است و آن را تفریحی گذرا و خیانت به همسر اول معرفی می کند.
- جامعه به همسر اول با دید کوتاهی و ترحم و به همسر دوم با دید سرزنش و اتهام به مشارکت در ویرانی یک زندگی می نگرد و در این میان مرد به عنوان عامل اصلی همه این مشکلات و انجام دهنده عملی منفور و نکوهیده معرفی می گردد.
- مرد نمی تواند همسر اول را به پذیرش واقعیت جدید یعنی (وجودیک هوو) قانع کند به ناچار این عمل را در خفا انجام می دهد و تمام مدت را در ترس و هشدار کامل به سر می برد.
- مــــرد در سازگاری با شرایط و نظام جدید با سختـــی مواجه می شود و قادر نیست به طور متوازن عواطف خود را تخلیه کند یا توازن عاطفی ایجاد نماید .مثلا ًگاهی وقتها همسر اول را با نام همســـر دوم صدا می زند یا برای توجیه تأخیرش در بازگشت به منــــزل دلایل دروغین می آورد و همیشه درحال مقایسه مابین دو همسر به سر می برد.
- برخی مردان در قبال همسر اول یا دوم رفتارهایی منفی در پیش می گیرند مثلاً به یکی از آنها بطور افراط آمیز ابراز علاقه می کنند یا بیشتر شبها را در منزل یکی از آنها به سر می برند یا از نظر مالی به یکی توجه زیاد و به دیگری کم توجهی می کنند.
- در رابطه با مشارکت دو همسر در مناسبات اجتماعی خانواده شوهر مشکلاتی ایجاد می شود به عبارتی دیگر دو طرف با اتخاذ موضع گیریهای دفاعی شرایطی متشنج ایجاد می کنند و باعث قرارگرفتن شوهر در زیر فشارها و تنگناها می شوند.
- به طور کلی جامعه همسر دوم را شریکی اضافی ، ثقیل و نامرغوب می داند که عامل اضطراب و نا آرامی در ساختار خانواده میشود و ناتوانی مرد در تغییر این برداشت وی را با سختی هایی مواجه می کند.
- مرد از دستیابی به موفقیت در ازدواج دوم ناکام می ماند و نمی تواند روابط میان دو همسر را به شراکتی مسالمت آمیز و مثبت تبدیل کند.
- اغلب مردانی که اقدام به ازدواج مجدد می کنند مورد طلاق عاطفی از سوی همسر اولشان واقع می شوند. و این مسأله با همه خشم و عصبانیت و جنگهای روانی و لفظی که به همراه دارد، در واقع واکنش همسر اول در قبال عملی است که شوهر مرتکب شده است.
- در برخی موارد رابطه مرد با همسر اولش به جنگی آشکار کشیده می شود که در واقع طلاق قانونی نام دارد.
- مرد دو همسری سرانجام دچار ناتوانی اقتصادی می شود و بودجه اقتصادی وی مختل می گردد و از برآورده کردن نیازها و خواسته های دو خانواده عاجز می ماند.
- مرد به عنوان پدر بسیاری از روزهای هفته را دور از فرزندانش به سر می برد و فرزندان این کمبود را احساس خواهند کرد.
- مرد دو همسری در جامعه در معرض انواع فضولیها و کنجکاویهای مردان اعم از همکاران و همسایگان قرار می گیرد به گونه ای که همه به شدت علاقه مند می شوند از اخبار و تحولات زندگی وی باخبر شوند.
- از آنجائیکه مرد دو همسری زیر فشارهای شدید روحی قرار مــــی گیرد ، راهکارها و تجارب مشابه و موفقی را برای آزمایش و به کارگیری جستجو می کند.
- مرد دائما با یاد گذشته و خاطراتش با همسر اولش و اینکه چگونه همسر اول با مشکلات و نداریهای او سازگاری کرد، زندگی می کند. البته این مسأله بیشتر در مورد همسران دراز عمر صدق می کند.
- مرد دو همسری دائما در اندیشه کاهش پیامدهای مادی ناشی از ازدواج دوم به سر می برد و همیشه این سوال ذهن وی را به خود مشغول می کند که نقش «واقعی وی» در زندگی چیست!!
- یک احساس درونی دائما مرد دو همسر را همراهی می کند و آن اینکه تا چه حد عدالت را میان دو همسر برقرار کرده است و دائما این حدیث از رسول اکرم (ص) را در ذهن خود یادآوری می کند که «هرگاه مردی دو همسری اختیار کند و عدالت میان آنان را رعایت نکند در روز قیامت به گونه ای خداوند را ملاقات کند که به شدت از او خشمگین است»
ثروت عاملی تحریک کننده
در اینجا یکبار دیگر پژوهش خانم خدیجه ظاهری را مرور می کنیم که در بخشی از آن آمده است میان میزان درآمد و ازدواج دوم رابطه لاینفکی وجود دارد تا جایی که آمارها نشان داده است که اغلب جوانانی که ازدواج دوم نموده اند یعنی ۷۰ درصد آنان کسانی هستند که از درآمدی متوسط و یا بالا برخوردارند. اما عجیب اینجاست که ۷۵ درصد آنان پس از گذشت ۹ سال از ازدواج اولشان اقدام به ازدواج دوم کرده اند و حدود ۱۵ درصد آنان پس از گذشت ۲۰ سال از ازدواج اول، همسر دوم اختیار کرده اند و به این ترتیب این سوال مطرح می شود که : مرد در طول همه ایــن سـالهـا چـه کار می کرد.
در اینجا باید گفت که اگر خلیفه محرزی کارشناس مسائل خانواده مشکلات مربوط به مرد دو همسری و پیامدهای ازدواج دوم بر مرد را مورد بررسی قرار داده است خانم خدیجه ظاهری پیامدها و آثار ازدواج دوم بر همسر اول( زن اول) را مورد بحث و بررسی قرار داده و می گوید: در پی اقدام مرد به ازدواج دوم درصد درگیری میان زن اول با شوهر تا ٦٠ ،درصد، مسئولیتها و وظایف خانوادگی تا 7/31 درصد و فشارهای مادی تا 7/16 درصد و تشنج و تیرگی روابط با فرزندان تا 15 درصد افزایش می یابد.
در همین راستا یکی از مردان دو همسری به مسأله اتلاف وقت در حل مشکلات و دعواهایش با خانواده اول و برآورده ساختن خواسته های آنان اشاره کرده است. اما در مورد نکات مثبت مربوط به همسر دوم باید گفت که طبق پژوهشهایی که بر اساس آراء و دیدگاههای مردان دو همسری تهیه شده است همسران دوم تا میزان 7/51 درصد با شوهر همفکر و هم عقیده اند و تا میزان 3/48 درصد به خواسته های شوهر توجه می کنند و تا 7/31 درصد آرامش روحی و روانی وی را فراهم می کنند و سرانجام به میزان 7/26درصد آرامش را بر خانه حکمفرما می نمایند.
گرایشهای مردانه
خلاصه این پژوهشها با پژوهشی که از سوی مرکز پژوهشهای اجتماعی مصر تحت عنوان درگیریهای زناشوئی عامل ایجاد تنشهای روحی میان ،همسران انجام شده است، مطابقت دارد. براساس این پژوهش، ساختار روحی مردان و تمایل فطری آنان به سمت چند همسری مهمترین عامل تحریک کننده مردان به سمت چند همسری و ازدواج دوم به شمار می رود. در این پژوهش همچنین بر واکنش همسر اول که بیشترین آسیب را از این مسأله متحمل میشود و بر آثار منفی ازدواج دوم بر مردان تأکید شده است به این معنا که در پی ازدواج مرد با همسر دوم و اطلاع همسر اول از ازدواج شریک زندگیش با دیگری، زن اول دچار یکسری ناراحتیهای روحی و روانی می شود و خشم و مخالفت خود را با واکنشهای شدید عصبی و سپس با مقاومت در قبال این اقدام نشان می دهد پس از مدتی، مابین شش ماه الی دو سال آرامش مجدد برقرار میشود و همسر اول واقعیت را میپذیرد و در قبال امر انجام شده قرار می گیرد.
برخی ازدواجها باعث وقوع قتل می شوند
مصطفی الخبی که یک وکیل است از روی تجاربی که در طول حرفه خود کسب کرده زیانهای متعدد ناشی از ازدواج دوم را نام می برد که یکی از آنها ایجاد ناآرامی دائمی در خانواده است و در اغلب مواقع زن اول قربانی این ناآرامیها می شود .چرا که معمولاً از سوی مرد طلاق داده می شود. همچنین احتمال دارد که زن دوم قربانی این ازدواج شود چرا که در بسیاری مواقع شرط مرد برای ازدواج با زن دوم مخفی ماندن و علنی نشدن این ازدواج است که البته با فوت مرد و آغاز درگیریهای همسر دوم با همسر اول بر سر ارث و میراث دردها و رنجهای زن دوم دو چندان می شود. اما قانون ثبت احوال مصر این مسأله را حل و فصل کرده است.
مصطفی الخبی در رابطه با یکی از موکلین خود که با دو همسر ازدواج کرده است لطیفه ای ذکر کرده و می گوید: موکلش همسر اول را با نام همسر دوم و همسر دوم را با نام همسر اول صدا می کند تا جایی که این مسأله نوعی ترس و نگرانی را در درون وی ایجاد کرده و وکیل علت این رفتار را ترس مرد از همسر غائب در زمان حضورش با دیگری معرفی می کند.
-
زن دوم شوهر را درگیر چکهای برگشتی نمود، شوهر او را به قتل رساند.
و براساس همین منبع ازدواج دوم می تواند جنایتهایی همچون قتل به دنبال داشته باشد همچـون جنایتی که در مصر رخ داد و زن اول با ریختن داروی خواب آور در غذای همسرش ۱۸ ضربه چاقو به بدنش وارد کرد و جسدش را قطعه قطعه کرده و آنها را در کیسه های پلاستیکی قرار داده و در سطلهای زباله انداخته است.
این زن در بازجوئی اعتراف میکند و می گوید: من او را به مردی کامل تبدیل کردم و همه اموال و زندگیم را در اختیار او قرار دادم و پس از اینکه مطلع شدم با زن دیگری ازدواج کرده او را به قتل رساندم.
اما قهرمان جنایت دوم خود مرد بود که همسر دوم را به قتل رسانده است وی در بازجوئی اعتراف می کند که همسر دوم زندگیش را ویزان کرده و باعث شد تا همسر اول و فرزندانش را ترک کند این زن با زیاده طلبی ها و سلطه جوئیهایش مرد را درگیر چکهای برگشتی و صدور احکامی علیه وی شده است.
احکام الهی
محمد جاسم شامسی به عنوان قاضی شرعی دادگاه مقدماتی دبی از روی تجاربی که در حرفه خود کسب کرده می گوید : اگر مرد از ویژگیهای لازم برای ازدواج دوم به ویژه توانائی مالی برخوردار باشد. این حق را دارد که بدون دلیل زن دوم، سوم و چهارم اختیار کند. زیرا خداوند متعال با گفتن این آیه ازدواج دوم را برای مرد حلال کرده است:((ازدواج کنید با هر آنکه شما را خوش آید از زنان دو تا سه تا و یا چهار تا. اما اگر از بی عدالتی ترسیدید فقط با یک زن ازدواج کنید)) (سوره نساء آیه ۳). بنابراین عیب داشتن زن اول تنها شرط ازدواج مرد با زن دوم نیست اما ایـن بـه آن معنا نیست که مرد عدالت را بین دو همسر برقرار نکند همانگونه که این رفتار متأسفانه از سوی بعضی ها مشاهده می شود .بنابراین هر کس که زن دوم اختیار کند باید عدالت را رعایت کند و مقصود از عدالت تنها عدالت مادی نیست بلکه در همه جنبه ها و زمینه ها اعم از رفتار، کردار، شب بیتوته کردن، انفاق ، مسکن و سخن نیک . مرد دو همسری هرگز نباید یکی از همسرانش را در حضور دیگری مسخره یا تحقیر کند و هرگز نباید از یکی در مقابل دیگری تعریف و تمجید کند چرا که آتش حسد دیگری را برخواهد افروخت. بنابراین ازدواج دوم مباح است اما مشروط بر آنکـه همـه مسائل گفته شده در بالا رعایت شود در غیر اینصورت همانگونه که پیامبر اکرم (ص) در مورد مردی که عدالت را میان همسرش رعایت نمی کند فرموده اند: اگر مردی دو همسر اختیار کند و عدالت را میان آنان رعایت نکند روز قیامت در حالی خداوند را ملاقات می کند که به شدت از اوخشمگین است.
• حسادت در زنان فطری است اما عواطف نباید ما را به جنگ با دین وا دارد (نقش اطلاع رسانی هدفمند)
قاضی شامسی همچنین می گوید: ازدواج دوم حق مرد است اما باید مودبانه از این حق استفاده شود چرا که هر مسلمانی نباید از حق خود به شیوه های نادرست استفاده کند. برای توضیح این مطلب می توان این مثال را به کار برد که شخص برای باز پس گرفتن مالی که قبلاً به دوستش قرض داده بود، دست در جیب او می کند .در اینجا شخص حقش راگرفته اما با بی ادبی، بنابراین شخص مسلمان برای ازدواج مجدد باید ادب را رعایت کند و از راه مودبانه وارد شود. پس برای این ازدواج اول باید زمینه سازی کند به این معنا که همسر اول را از حکم شرعی مربوط به این مسأله مطلع کند و به او بگوید که با این اقدام حقی از او ضایع و ارزشی از او کم نخواهد شد و با آوردن نمونه هایی از ازدواجهای دوم موفق ، همسر اول را متقاعد کند که ازدواج دوم امری مشروع و ناممنوع است و هر کس که از به حرام افتادن و فتنه در دین می هراسد میتواند بدون ارتکاب هیچ حرامی ازدواج کند. بنابراین مرد باید با آوردن ادله رضایت همسر اول را در مورد ازدواج مجدد خود جلب کند و هرگز او را غافلگیر نکند چرا که غافلگیر شدن همسر اول پیامدهای منفی به همراه دارد و واقعیت گویای بسیاری از این پیامدهاست.
باید آن ذهنیت غلطی را که بسیاری از رسانه ها در مورد ازدواج تبلیغ کرده اند و در ذهن اکثر زنان جا افتاده است را تصحیح کرد و آن اینکه ازدواج دوم خیانتی زناشوئی از نوع درجه یک است! کــار حلال هرگز خیانت نبوده تا بر این اساس با انجام دهنده آن بجنگیم . این درست است که حسادت در نزد زنان مسأله ای فطری است اما نباید با پیروی از عواطف با دین بجنگیم و اینجاست که اطلاع رسانی هدفمند میتواند با توضیح جوانب مثبت ازدواج دوم نقش مهم و موثری ایفا کند. یک مرد باید در انتخاب همسر دوم دقت کند و درست عمل نماید زیرا برخلاف روش بعضی ها هدف از ازدواج دوم تنها خوشگذرانی نیست.
اما جوانب منفی ازدواج دوم از دیدگاه شیخ شامسی از این قرار است:
از آنجائیکه بار مسئولیت شوهر در پی ازدواج دوم مضاعف می شود، به این معنا که یکباره باید به خواسته ها و نیازهای دو خانواده و دو همسر رسیدگی و توجه کند آرامش همیشگی در خانواده را از دست می دهد و از سوی دیگر به دلیل مشغله زیاد از میزان نظارت بر فرزندان همسر اولش کاسته میشود و همه این مسائل بازتابی منفی بر تربیت فرزندان خواهد داشت.
حسادت زن اول به شدت تحریک می شود و شوهر برای ادامه روابط زناشوئیش با وی دچار مشکلات و دردسرهای فراوان می شود.
گاهی وقتها اختلاف سن میان مرد و زن دوم بسیار زیاد است و آثاری بسیار منفی بر زندگی دو همسر و فرزندانشان بر جای می گذارد .در چنین شرایطی تنها انگیزه زن و مرد از این ازدواج جنسی است و برای رسیدن به آن همه مسائل اخلاقی ،دینی حسب و نسب نادیده گرفته می شود و شوهر با هر زن زیبا و کم سن و سالی با هر شناسنامه ای ازدواج می کند و همسر و فرزندان و خانواده سابقش را به امان خدا رها می کند تا خود امورات زندگی خود را بگذرانند. در حالیکه خود فقط و دنبال لذات و شهوتهای خود می رود اما پس از پی بردن به زیانهایی که شهواتش، چشمش را از دیدن آنها کور کرده بود، تاوان بسیار سنگینی را می پردازد زیرا هر کس مادر بدی برای فرزندان خود انتخاب کند سپس آنها را عاق کند، بعدها عاق فرزندان خود خواهد شد.
-
بسیاری از اشخاص با شیوه های نادرست از حق خود در ازدواج دوم درخواست طلاق یا ایجاد راه حل به دادگاهها پناه می برند.
واقعیت حاکم در دادگاهها
در راستای تجارب واقعی موجود در دادگاهها ، قاضی شرع محمد شامسی می گوید بسیاری از کسانی که با شیوه های نادرست از حق خود در ازدواج دوم استفاده کرده اند سرانجام به منظور درخواست طلاق یا ایجاد راه حل به دادگاهها مراجعه می کنند. به عنوان مثال شوهر پس از مدتی پی می برد که همسر دومش به او خیانت می کند چون در عنفوان جوانی به سر می برد در حالیکه مرد پا به سن پیری گذاشته است. یا در مثالی دیگر مردی از روی توافق با زن دوم ازدواج موقت می کند و پس از مدتی این زن به منظور مطالبه حقوق شرعی خود علیه شوهر در دادگاه شکایت می کند. و مردی دیگر پس از پی بردن همسر اول به ازدواجش با همسر دوم، دومی را برای جلب رضایت اولی طلاق می دهد تا به مشکلاتش با همسر اول پایان دهد. که البته به این ترتیب هم در حق اولی و هم در دومی ظلم کرده است. برخی از همسران دوم به ویژه زنان خارجی به منظور ازدواج با مرد مسلمان اسلام را به طور ظاهری می پذیرند و به ظاهر مسلمان می شوند که اسلام همسرش بسیار سست است و به کفر نزدیکتر است تا به ایمان، تا جایی که پس از مدتی مظاهر دین سابقش را به خانه می آورد و خشم شوهر را بر می انگیزد و وجودش را مملو از پشیمانی می کند، پشیمانی از اینکه با او ازدواج کرده است. برخی از مردان نیز به طور کاملا مخفیانه ازدواج دوم را انجام می دهند و تمام سعی خود را جهت مخفی نگاه داشتن آن از همسر اول به کار می گیرند و همسر دوم را درخصوص مطلع کردن کسی از این ازدواج به شدت تهدید می کنند، این در حالی است که همه باید از یک ازدواج مطلع شوند و اعلام ازدواج اصل و پایه آن است . در این زمینه مثالها و نمونه های فراوانی از این قبیل وجود دارد و اکثر آنانی که ازدواج دوم ناموفق کرده اند اقرار می کنند که عجولانه اقدام کردند و قبل از اقدام خوب به آن فکر نکرده اند.
فقه چند همسری
از سوی دیگر دکتر علی مشاعل ، مفتی و روحانی در مرکز امور اسلامی و کارهای خیریه دبی توصیه می کند که هدف از ازدواج دوم مشروع باشد و تنها به منظور ارضای شهوت و خواهشهای نفسانی انجام نشود. بلکه هدف از آن باید حفظ عفت و پاکدامنی ، بقای نسل و تحقق آرامش در خانواده باشد. همچنین باید مطابق احکام اسلامی اقدام به ازدواج دوم نمود و احکام فقهی چند همسری همچون پایبندی به عدالت در اختیار همسران باشد و همسران کاملا ً از آن مطلع باشند. چرا که یکی از مهمترین محورهای عدالت که پایبندی به آن بسیار واجب است آنکه شوهر از خداوند بترسد و در همه چیز اعم از شب بیتوته کردن ، انفاق کردن و توجه و مواظبت، عدالت را پیشه کند.
دکتر مشاعل می گوید: اسلام در را برای ازدواج دوم باز گذاشته مشروط بر آنکه قوانین شرعی در مورد آن رعایت شود و قبل از اقدام به آن بررسی های واقع گرایانه، خردمندانه و منطقی انجام شود تا موفقیت ، آرامش و استمرار خانوادههای مسلمان تضمین گردد.
نصایحی چند برای همسران
محمد شامسی، قاضی شرع ، هر کدام از زن و شوهر را به رعایت موارد زیر توصیه می کند:
اولاً در مورد شوهر:
- نباید در اتخاذ این تصمیم عجولانه عمل کند چرا که پیامدها و آثار متعددی بر زندگی و خانواده اش خواهد داشت.
- قبل از اینکه در مورد همسر دوم استخاره کند در مورد امر ازدواج دوم استخاره نماید.
- در مورد همسر دوم حسن انتخاب به خرج دهد.
- شوهر باید مفهوم واقعی و عمیق عدالت را بداند و قبل از اقدام به ازدواج مجدد از مفهوم ظلم و پیامدهای بد و ناگوار آن مطلع شود.
- بهتر است این ازدواج به دلایلی منطقی انجام شود نه اینکه شهوتی گذرا پایه و اساس آن باشد و بعدها تاوان سنگینی برای آن پرداخت شود.
- از دوستان و آشنایانی که بیشتر از یک زن اختیار کرده اند سئوال و مشورت کند. از تجارب آنان پند گیرد و به نصایح آنان گوش دهد چرا که شنیدن مانند دیدن نیست.
در مورد همسر دوم حسن انتخاب به خرج دهد.
دوماً در مورد زن :
- هرگز از شوهر خود مخواهید همسر دوم را طلاق دهد در غیر این صورت مرتکب گناهی آشکار خواهید شد. در این خصوص بخاری از ابوهریره به نقل از پیامبر اسلام (ص) نقل می کند که هیچ زنی حق ندارد به منظور تامین آسایش خود طلاق خواهر مسلمانش را درخواست کند زیرا برای هر کس هر آنچه مقدر است اتفاق می افتد.
- دائما با شیوهای نیک و دور از تمسخر وظیفه پایبندی به عدالت را برای همسر یادآوری کنید.
- همیشه از خداوند متعال بخواهید نعمتش را بر شما مستدام کند و به یاد داشته باشید که زنانی وجود دارند که هرگز از نعمت همسر بهره مند نشده اند، زیرا هر کس مصیبت دیگری را ببیند مصیبتش برای او آسان گردد.